آیا می‌توانم نرم‌افزار خود را به عنوان اختراع ثبت کنم؟

با قرار داشتن در عصر ارتباطات و اطلاعات، یکی از بهترین زمینه‌های فعالیت برای نسل امروز در ایران، طراحی نرم‌افزارهای مستقر در وب، کامپیوتر، گوشی‌های همراه و غیره است. ایران در سال‌های اخیر به عنوان یک کشور در حال توسعه به سرعت در حال سازماندهی اطلاعاتی و ارتباطی فعالیت‌های اقتصادی هم در سطح دولتی و هم در بخش خصوصی است. از طرفی، عدم‌نیاز به سرمایه کلان برای شروع این قبیل کسب‌وکارها، جذابیت آن برای شرکت‌های تازه تأسیس را دوچندان کرده است. راه‌اندازی انواع استارت‌آپ‌های کوچک و بزرگ در این زمینه و موفقیت‌های چشمگیر سازندگان نرم‌افزارها در ایران دلیلی بر این مدعاست.

در این میان، یکی از دغدغه‌های متخصصان تولید نرم‌افزار، حمایت‌های قانونی موجود در ثبت نرم‌افزار و نگرانی از احتمال سرقت ایده و برنامه نوشته‌شده است.

ثبت نرم‌افزار به عنوان اختراع

به طور کلی نرم‌افزارهای کامپیوتری زیرمجموعه­ آثار ادبی و هنری محسوب شده و مشمول حمایت‌های ادبی-هنری قرار دارند. اما عده‌ای نرم‌افزار خود را اختراع قلمداد می‌کنند و به دنبال کسب حمایت­‌های حق اختراع برای نرم‌افزار می­گردند.

علاوه بر قوانین بین‌المللی (از جمله معاهده تریپس)، در ایران نیز قانون حمایت از پدیدآورندگان نرم­افزارهای رایانه‌­ای امکان ثبت یک نرم‌افزار به‌عنوان اختراع را لحاظ کرده است. در ماده ۲ این قانون آمده است در صورت وجود شرایط مقرر در قانون ثبت علائم و اختراعات، نرم‌­افزارها می‌توانند به عنوان اختراع شناخته ­شوند. به طور کلی، برای ثبت یک اختراع، وسیله مورد بحث باید شرایط عمومی اختراع را داشته باشد از جمله ابتکاری بودن، کاربرد صنعتی داشتن، و نوین بودن. نرم­‌افزارها نیز برای ثبت به عنوان اختراع باید این ویژگی­‌ها را داشته باشند.

بنا به دستور آیین­ نامه­ تأییدیه فنی حق اختراع نرم‌افزار، برنامه‌های رایانه ­ای در صورتی قابل ثبت هستند که در سطح جهانی نو باشند و ارتقاء قابل‌توجهی را در حوزه فناوری اطلاعات موجب گردند و قابلیت پیاده‌سازی و اجرا داشته باشند. در همین راستا متقاضیان باید تأییده­ فنی کمیته حق اختراع که زیر نظر شورای عالی انفورماتیک است را کسب نمایند.

بر طبق اطلاعات مندرج در پورتال اداره مالکیت صنعتی، اقدامات و شرایط زیر برای بررسی و ثبت یک نرم‌افزار به عنوان اختراع باید انجام گیرد:

ثبت نرم‌افزار به عنوان اختراع چه مراحلی دارد؟

اگر فرد مدعی باشد که نرم‌افزار وی دارای شرایط یک اختراع است باید برای بررسی محصولات نرم‌افزاری خود، مراحل زیر را به ترتیب طی كند:

متقاضی كه مدعی است نرم‌افزار وی اختراع می‌باشد و كلیه شرایط مندرج در قانون ثبت اختراعات و  آئین نامه‌های اجرایی مربوطه و همچنین شرایط مندرج در قانون حمایت از پدید آورندگان نرم‌افزارهای رایانه ای و آئین نامه اجرایی آن را داراست می‌بایست ابتدا به پورتال اداره مالكیت صنعتی مراجعه كرده و اقدامات لازم را انجام دهد.

الف – متقاضی باید توجه داشته باشد كه اخذ تأیید فنی برای ثبت نرم‌افزار با اخذ تأیید فنی ثبت اختراع متفاوت می‌باشد. در مورد نخست نرم‌افزار پس از ثبت تحت حمایت قانون كپی رایت قرار می‌گیرد و مدت زمان انجام آن كوتاه‌تر از اخذ تأییدیه ثبت اختراع می‌باشد.

ب – مراجعه به سایت اداره مالكیت صنعتی و سپری کردن تشریفات اولیه بررسی پرونده نرم‌افزار و صدور نامه استعلام از مرجع شورای انفورماتیک و رؤیت آن از طریق خلاصه پرونده پورتال مالکیت و پیگیری نامه استعلام از شورای عالی انفورماتیک و مراجعه به سایت شورا

ج – CD مداركی متقاضی باید به دبیرخانه شورای عالی انفورماتیك ارائه كند عبارت است از:

1- تکمیل و چاپ فرم 4 صفحه ای مربوط به ثبت اختراع و امضای آن توسط متقاضی (فرم مربوطه در بخش ثبت اختراع، فرم‌های مربوطه، سایت شورا موجود است)

2- اسکن کلیه مدارکی که بصورت فیزیکی (کاغذی) برای بررسی به دبیرخانه شورای عالی انفورماتیک ارسال می‌شود همراه با اسکن اظهارنامه‌ای که از روی سایت چاپ گرفته شده است.

3- اسکن تأییدیه مراکز یا سازمان‌هایی که نرم‌افزار به آنها ارائه شده و مورد تأیید آنها بوده است (در صورت وجود)

4- تهیه رزومه یا CV مربوط به متقاضیان به انضمام معرفی اساتید صاحب‌نظر در حوزه مربوط به نرم‌افزار

5- چنانچه نرم‌افزار جزیی از سخت‌افزار است، تهیه فایل پاورپوینت برای شرح نرم‌افزار

6- تهیه 6 نسخه واحد از CD حاوی نرم‌افزار مورد ادعا همراه با فایلهای آیتمهای 2 الی 5 جدول، ادعانامه، اظهارنامه، شرح یا توصیف اختراع، و نرم‌افزارهای لازم برای راه اندازی نرم‌افزار مورد ادعا

7- نوشتن مشخصات فرد (نام و نام خانوادگی ) و نام نرم‌افزار روی هر شش CD

8- ارائه قفل سخت‌افزاری به تعداد

بیشتر بخوانید :

ثبت برند و هرآنچه باید درباره آن بدانید. ثبت اختراع و هرآنچه راجب به آن باید بدانید. دانش بنیان و هرآنچه باید درمورد این شرکتها باید بدانید. ثبت بین المللی برند چگونه امکان پذیر است؟
 
رضا گلچین
16/ جولای/ 2018

مقالات ثبت اختراع

ثبت اختراع داخلی
مقالات ثبت اختراع
9/ دسامبر/ 2020
چگونه یک اختراع را ثبت بین‌الملل کنیم؟
مقالات ثبت اختراع مهاجرت
14/ ژوئن/ 2018